Kwakzalvers en piskijkers, we moeten ze bestrijden

"Eerst zien, dan geloven" zei blinde Maup en hij had daar een goed punt. Je moet niet alles zo maar geloven en zeker niet de sprookjes. Toch zijn er nogal wat dubieuze theorieën die er in gaan als koek bij mensen.

Dan gaan ze naar astrologen en gebedsgenezers, naar homeopaten, naar kaartleggers, waarzeggers en mediums, naar new agers. Kortom: naar piskijkers.

Die doen allemaal bijzondere beweringen zonder het bijbehorende bijzondere bewijs te leveren. Laten we het maar gewoon zeggen: het zijn kwakzalvers en vaak nog oplichters ook.

Ik had een zachtaardige collega wiens vrouw een hersentumor kreeg en die in de reguliere geneeskunde min of meer was uitbehandeld. Zij stapten samen willens en wetens naar de healings van Jomanda en werden langzaam in haar 'Goddelijke Wereld' getrokken.

Hij heeft daar later nog een boekje over geschreven, met een nawoord van Jomanda, dat ik van hem cadeau kreeg; zijn vrouw was inmiddels overleden. Het is een aangrijpend relaas over de ongelijke strijd van patiënt en van naasten, maar zijn boekje geeft ook een kijkje in de geëxploiteerde wanhoop door een kwakzalver. De schrijver is echter een 'believer' gebleven en publiceerde later nog een lovend boekje over de raadselachtige genezingen van Jomanda.

Natuurlijk ben je in je wanhoop kwetsbaar. De schrijfster Renate Rubinstein begreep dat ook; in 1989 schreef ze in haar boekje 'Nee heb je' een mooie zin: 'Ik hield en houd van de ratio, maar als die zo flagrant faalt grijp ik naar de alternativo en desnoods de miraculo, alleen naar de religio greep ik niet'.

Er zijn gelukkig mensen en instanties die de kwakzalverij bestrijden en willen ontmaskeren, zodat zin en onzin worden gescheiden. Ik ben daarom al jaren overtuigd lid en donateur van de stichting ‘Skepsis’ en ook abonnee van hun blad Skepter.

Er is natuurlijk ook de Vereniging tegen de kwakzalverij, met een informatieve, hilarische en soms schokkende website. Ik koos voor Skepsis omdat die een breder actieterrein heeft, niet alleen de piskijkers aanpakken maar een kritische blik op buitengewone beweringen, op pseudowetenschappelijke theorieën, op dubieuze therapieën en paranormale overtuigingen in het algemeen.

En ik werd ook donateur van Skepsis uit respect voor Rob Nanninga. Ik leerde hem pas kennen toen hij al dood was, hij is in het harnas gestorven. Een man naar mijn hart. Ik voel me daar toch wel erg mee verwant. Overigens, zijn opvolgers bij Skepsis mogen er ook zijn. Ik bewonder ze.

Ik moest ook denken aan een citaat van schrijver Kurt Vonnegut (1922-2007): "Those who believe in telekinetics, raise my hand".